نویسنده:
امین گلی کلانپا – کارشناس ارشد مهندسی شیمی خاک
مقدمه
کره زمین فقط زیست‌گاه آدمی نیست؛ گیاهان سبز، درختان و حیوانات نیز از صاحبان آن به شمار می‌آیند. آلودگی محیط زیست، آب‌ها و دشت‌ها، تاثیری مستقیم در حیات موجودات می‌گذارد و چرخه زیست محیطی را بر هم می‌زند. اگر لایه ازون که مانند چتری از زمین در مقابل اشعه خورشید محافظت می‌کند آسیب ببیند، خطراتی جدی زمین و پدیده‌های مربوط به آن را تهدید می‌کند. زمین همچون گاهواره دارای حرکت است و جایگاه انسان برای رشد و تعالی به شمار می‌آید. چنین محلی باید آرام، مطمئن، محفوظ، گرم و نرم باشد و تمام این شرایط در کره زمین فراهم است. به فرمان الهی، سنگ‌ها نرم و تبدیل به خاک شده و صلابت کوه‌ها و پوسته‌ی سخت زمین، آن را در برابر فشار جزر و مد مقاوم ساخته است. قشر هوایی که گرداگرد آن را فرا گرفته، هم حرارت خورشید را در خود نگه می‌دارد و هم سپر نیرومندی در برابر هجوم سنگ‌های آسمانی است که آنها را به محض ورود به قلمرو زمین آتش زده و خاکستر می‌کند. به این ترتیب، تمام شرایط آسایش از سوی خداوند برای پذیرایی از انسان که میهمان خداوند در این کره خاکی است، فراهم شده است.
روز زمین پاک
روز زمین پاک یک روز نیست بلکه یک جنبش محیط زیستی است. امسال نیز مانند هر سال در ایران همراه با سراسر دنیا این روز گرامی داشته می شود تا همگان از اهمیت زمین و موهبت های آن و گام هایی که می توانند برای حفظ آن بردارند آگاه شوند.
در سال ۱۹۷۰ در پاسخ به بحران محیط زیست، روز ۲۲ آوریل مصادف با دوم اردیبهشت و هر چهار سال یک بار سوم اردیبهشت ماه، به عنوان روز زمین پاک انتخاب شد. روزی برای ارتقاء آگاهی و آموزش در مورد مسائل زیست محیطی و ترویج فرهنگ حفاظت و پاسداری از زمین. در این سال در پی برگزاری اولین روز زمین پاک، موجی از اقدامات محیط زیستی به راه افتاد. تصویب قوانین زیست محیطی، قانون هوای پاک، آب پاک و قانون حفاظت از گونه های در معرض انقراض در ایالات متحده آمریکا و تشکیل آژانس محیط زیست آمریکا از جمله اقداماتی بودند که در پاسخ به اولین روز زمین پاک صورت گرفتند.
ایران نیز در این رویداد با دیگر کشورهای جهان همراه شد و هر ساله هفته زمین پاک را که از دوم اردیبهشت ماه با نام روز زمین پاک آغاز می شود، به مدت یک هفته در سراسر کشور برپا می دارد.
بکوشیم زمین را پاک نگه داریم، ما فقط یک زمین داریم…
فلسفه نامگذاری روز زمین پاک
فلسفه برگزاری روز زمین پاک، حفظ کردن زمین از آلودگی و پاکسازی آن از آلاینده‌ها است. در واقع از آنجایی که زمین همواره با پیشرفت تکنولوژی های نوین در معرض خطر و آسیب هایی است که در آینده سلامت جوامع مختلف را در هر نقطه از دنیا به چالش خواهد کشید، نامگذاری چنین روزی برای فرهنگ سازی از ضروریات بود. برای نخستین بار ایده نامگذاری چنین روزی در سراسر جهان را در ۱۹۶۹میلادی جان مک مونل فرزند یک مبلغ دینی مستقل و علاقمند به عرصه دین، علم و صلح در همایش یونسکو درباره محیط زیست مطرح کرد و در همان سال پرچم زمین پاک را طراحی کرد. اوتانت دبیر کل وقت سازمان ملل از ایده مک کونل استقبال کرد و این روز به یک روز جهانی در تقویم های سراسر دنیا تبدیل شد. بدین ترتیب روز جهانی زمین پاک در سراسر دنیا به عنوان نمادی از ترویج فرهنگ حفاظت و نگهداری از محیط زیست و محیطی که در آن زندگی بشری به رشد و بالندگی می رسد؛ فرصتی مغتنم برای توجه به این فرهنگ سلامت محور و آینده نگر است.
در قانون اساسی ایران و در اصل پنجاهم آن در مورد اهمیت محیط زیست آمده است: در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل‌های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می گردد. در این جمله نکات بسیار مهمی نهفته است که اگر به طور دقیق براساس این اصل مهم قانون اساسی کارها انجام شوند، مشکلات محیط زیستی به میزان بسیار زیادی کاسته خواهد شد. زیرا برپایه این قانون فعالیت‌های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن همراه باشد، ممنوع است.
و چه خوش گفت سهراب سپهری که؛ یادم باشد کاری نکنم که به قانون زمین بر بخورد.
شعار روز زمین پاک در سال 2022
روز زمین پاک در سال 2022 با این شعار برگزار می شود: ” سرمایه گذاری در زمین با کاهش پلاستیک ”
همان طوری که می دانید این ماده یعنی پلاستیک تا سال ها در طبیعت باقی می ماند و به این راحتی ها از بین نمی رود. بد نیست بدانید که بیشتر از یک میلیارد تن پلاستیک از دهه ۱۹۵۰ میلادی در زمین دور انداخته شده که هنوز از بین نرفته اند! این نشان می دهد که پلاستیک و مصرف بیش از حد آن در زندگی ماشینی می تواند بحرانی برای نسل‌های آینده باشد و آنها را حسابی به دردسر بیاندازد.
اهمیت طبیعت در اسلام
با نگاهی به آیات و روایات و سیره ی اهل بیت (ع) روشن می گردد که هیچ مکتبی مانند اسلام به طبیعت و محیط زیست اهمیت نداده است . از سوی دیگر ، قرآن کریم در بسیاری از آیات ، انسان ها را به مطالعه طبیعت و عناصر آن فراخوانده است.
پیامبر خدا(ص)، حتّی در زمان جنگ نیز از صدمه زدن به درختان منع و به سپاهیان خود سفارش می کرده‌اند: «درختان را آتش مزنید، آنها را با آب از میان نبرید و درختان میوه دار را قطع نکنید و مزرعه ها را نسوزانید».
امام علی(ع) پیوند و پیوستگی انسان با طبیعت پیرامون را به زیبایی بیان می کند: «تقوا پیشه کنید در حق بندگان و شهرها، که شما مسئول هستید؛ حتی از سرزمین ها و چهارپایان. انسان هرگز اجازه ندارد خود را رها و لجام گسیخته و آزاد در بهره برداری از طبیعت بداند و حق ندارد با آلوده کردن و ویران ساختن طبیعت، به آسایش برسد».
از پیامبر اکرم(ص) روایت شده است که حضرت فرمود: «تحفظو من الارض فانها امکم» یعنی از زمین حفاظت کنند به درستی که آن مادر شماست.
خداوند متعال می فرماید : «إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ» یعنی ما هر چیز را به اندازه خلق کردیم. پس هر چیز مقدار و حدودی دارد و بایستی بطور صحیح و درست بهره برداری شود تا نابود و منهدم نگردد.
دین مبین اسلام در مورد آباد کردن زمین و پایداری محیط زیست می فرماید: «هُوَ أَنشَأَكُم مِّنَ الأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ» یعنی خداوند شما را در زمین خلق کرد و شما را به عمارت و آباد کردن زمین گماشت. در این رابطه پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «ان قامت علی احدکم القیامه و فی یده فسیله فلیغرسها»، یعنی اگر قیامت برپا شود و در دست نهالی باشد باید آن را بکارد.
همگان بر این امر واقفند که طبیعت نظمی خاص دارد که تنها از قدرت خداوندی برخواسته و از ذات او سرچشمه می‌گیرد «فتبارک الله احسن الخالقین» این نظم و این تنوع در جهان هستی نشانه‌ای برای مؤمنان از قدرت خالق آنهاست؛ لذا بر هر مؤمنی واجب است که در حفظ این نشانه‌های خداوندی کوشا باشد. بنابراین محیط زیست سالم یکی از نعمات الهی و بخشی از نظام خلقت بوده که ریشه در جهان بینی توحیدی دارد؛ یعنی جهان و هر آنچه که در اوست، تصویری از قدرت خداوند واحد است. به همین دلیل است که در اسلام هرگونه رفتاری که منجر به فساد در عرصه محیط زیست شود نهی شده است؛ چرا که خداوند بارها در قرآن کریم درباره ایجاد فساد در روی زمین هشدار داده است.
بی شک تمامی مسلمانان می‌دانند که زمین ارثیه‌ای است که از جانب خداوند به بندگان صالحش وعده داده شده؛ لذا این تکلیف بر آنان است که آن را پاک نگهداشته و در امانتی که بر عهده آنان است خیانت نورزند.
برای کاهش پلاستیک در زمین چه کنیم؟
خوشبختانه امروزه راهکارهای خوبی برای کاهش مصرف اجسام پلاستیکی وجود دارد که از جمله آنها می توان به این موارد اشاره کرد:
- سعی کنید خریدهای خود را به صورت فله انجام دهید؛ این کار باعث کم تر شدن مصرف کیسه های پلاستیکی خرید می شود.
- کیسه ای پارچه ای برای خود تهیه و اقلام خرید خود را در آن حمل کنید.
- از ظروف یک بار مصرف پلاستیکی استفاده نکنید و ظروف گیاهی را جایگزین کنید.
- مصرف غذاهای فریز شده را به حداقل برسانید؛ این کار هم به سلامت شما کمک می کند و از آنجا که مواد در پوشش پلاستیکی فریز می شوند، مصرف پلاستیک نیز کاهش می یابد.
- بازیافت و جداسازی زباله ها را جدی بگیرید! امروزه در هر جایی ایستگاه های بازیافت وجود دارد و می توانید با تحویل دادن پلاستیک ها از آنها مواد بهداشتی و برخی دیگر از کالاها را دریافت کنید. با این کار قدم مثبتی برای حفظ محیط زیست بر می دارید.
منابع:
www.ghatreh.com
www.karnaval.ir
www.yjc.news
virgool.io
sabzist.blogfa.com
